حدیث هفتم

بسمه ­تعالی
نکته ­های ناب
 
بالسند المتصل الی محمد بن یعقوب عن علی بن ابراهیم، عن محمد بن عیسی، عن یونس، عن داود بن فرقد قال : اءبوعبداالله، علیه السلام : الغضب مفتاح کل شر.
منبع: اصول كافي، ج2، ص343، "كتاب ایمان وکفر" "باب ذی­اللسانین"، حديث 1.
ترجمه: داود پسر فرقد گوید حضرت امام صادق ، علیه السلام ، گفت : خشم کلید همه شرهاست.
 
قسمتي از سخنان حضرت امام خميني (ره) در شرح حديث:
کلاـم ابن مسـکویه در تعریف غضب : "غضب در حقیقت عبـارت است از حرکتی است نفسـانی که به واسـطه آن جوشـش در خون قلب حادث شود براي شـهوت انتقام پس وقتی که این حرکت سـخت شود آتش غضب را فروزان کند و برافروخته نماید و متمکن کند جوشش خون قلب را در آن ، و پر کند شـریانها و دماغ را از یک دود تاریک مضـطربی که به واسطه آن حال عقل بدو ناچیز شود و کار او ضعیف شود. و مثل انسان در این هنگام ، چنانچه حکما گویند، مثل غاري شود که در او آتش افروزند و پر گردد از شعله ، و محبوس و مختنق گردد در آن دود و اشتعال آتش ، و بپا خیزد نفیر آن و بلند شود نایره و صداي آن از شدت اشتعال ، پس سخت شود علاـج آن و مشـکل گردد خـاموش نمودن آن ، و چنان شود که هر چه بر وي افکننـد که او را فرو نشانـد، خود را نیز جزء آن شود و بر ماده آن افزاید و سـبب ازدیاد شود. پس ، از این سبب است که انسان در این حال کور شود از رشد و هدایت ، و کر گردد از مـوعظه و پنـد، بلکه مـوعظه در این حـال سـبب ازدیـاد در غضب شـود و مـایه شـعله و نـایره آن گردد، و از براي این شخص راه چــاره اي در ایـن حـال نیسـت". البته قوه غضبیه یکی از نعم بزرگ الهی است که به واسـطه آن تعمیر دنیا و آخرت شود، و با آن حفظ بقاي شخص و نوع و نظـام عـایله گردد، و مـدخلیت عظیم در تشـکیل مـدینه فاضـله و نظـام جـامعه دارد. اگر این قـوه شـریفه در حیـوان نبـود، از ناملایمات طبیعت دفاع نمی­کرد و دسـتخوش زوال و اضـمحلال می­گردید. و اگر در انسان نبود، علاوه بر این ، از بسیاري از کمالات و ترقیات باز می مانـد. بلکه حـد تفریط و نقص از حال اعتدال نیز از مذام اخلاق و نقایص ملکات شـمرده شود که بر آن مفاسدي بسـیار و معایبی بیشـمار مترتب گردد.
علاـج غضب چون این قوه مثل آتش کم کم اشـتعال پیدا می کند و روبه اشـتداد می گذارد تا اینکه تنورش سوزان و نایره اش سخت فروزان شود و عنان را از دست انسان بکلی بگیرد و نور عقل وایمان را خاموش کند و چراغ هدایت را یکسـره منطفی نماید و انسان را بیچاره و ذلیل کند. باید انسان ملتفت باشد تا، اشـتعال آن زیاد نشده و نایره آن شدت پیدا نکرده ، خود را به وسایلی منصرف کند: یا به رفتن از آن محلی که اسباب غضب در آنجا فراهم شده و یا به تغییر حال : اگر نشسته است برخیزد، و اگر ایستاده است بنشیند، یا به ذکر خداي تعالی اشتغال پیدا کند بلکه بعضی ذکر خدا را در حال غضب واجب دانند و یا مشغول کارهاي دیگر شود.
 
منبع : چهل حديث از حضرت امام خميني رحمت الله عليه، حديث هفتم